Gevolgen temperatuurstijging: extreem weer
Extreem weer
De hogere temperaturen op aarde hebben grote gevolgen. Het lokale klimaat wordt beïnvloed. Sommige waargenomen extremen zouden uiterst onwaarschijnlijk zijn zonder menselijke invloed op het klimaatsysteem. Uit onderzoek van de World Weather Attribution is gebleken dat de moessons in Pakistan tot 75% intenser zijn geworden door klimaatverandering. De extreme hitte in Zuid-Europa en delen van Noord Amerika in 2023 zou, zonder klimaatverandering, niet hebben plaatsgevonden. Geen regio ter wereld zal ontkomen aan extreme klimaatverschijnselen zoals hittegolven, intense droogte, brandgevaar, overstromingen en heviger stormen. Sommige regio's op aarde hebben te maken met een toename van de frequentie en de intensiteit van hevige regenval, met overstromingen als gevolg. In andere regio's leidt de klimaatverandering juist tot minder regenval, met als gevolg droogte en bosbranden. De hogere temperaturen leiden ook tot verminderde biodiversiteit [IPCC].
De klimaatverandering leidt regelmatig tot ernstige gevolgen voor de menselijke samenleving. Voorbeelden zijn de hittegolven in Europa in 2003, 2018, 2019, 2021 en 2022; de aanhoudende hitte en droogte in Californië en in het gebied rond de Middellandse zee (Algerije, Italië, Zuid-Frankrijk, Albanië Griekenland, Turkije). De hitte en de droogte leidden tot grote bosbranden en tot de uitzonderlijke hittegolf in 2021 in het westen van Canada met zeer hoge temperaturen en enorme bosbranden. Klimaatverandering leidde tot overstromingen in de Balkan in 2014 en in Duitsland in 2002, 2013, 2016, 2017 en 2021 en tot de orkanen in de Verenigde Staten van de laatste jaren. Door al dit extreme weer verloren veel mensen het leven, het leidde tot veel schade [Volkskrant]
De opwarming van de aarde leidt tot een hogere zeewatertemperatuur. De hogere zeewatertemperatuur leidt tot een hogere luchtvochtigheid; de lucht bevat meer water. Deze hogere luchtvochtigheid leidt tot meer extreme weersomstandigheden in de vorm van stormen met heviger windsterkten en in de vorm van, aan de ene kant grotere neerslaghoeveelheden en aan de andere kant een droger klimaat IPCC], [Volkskrant]
Op het noordelijk halfrond loopt, door de opwarming van de aarde, de hoge luchtcirculatie vaker vast waardoor langdurig hetzelfde weer op de gematigde breedtes heerst. Dat kan extreem weer tot gevolg hebben zoals: de overstromingen van de Elbe in 2003, de hittegolf in Moskou in 2010, de overstromingen in de Balkan in 2014, een aanhoudende droogte in Californië gepaard gaande met bosbranden en in 2021; een hittegolf en hevige bosbranden in het westen van Canada, in Oregon (Verenigde Staten), in Siberië (Rusland) en in landen rond de Middellandse zee (Algerije, Italië, Zuid-Frankrijk, Albanië, Griekenland, Turkije). Midden Europa daarentegen had in 2021 te leiden van hevige regenval, met overstromingen in het gebied rond Zuid-Limburg tot gevolg [IPCC], [Volkskrant].
Hittegolven
De opwarming van de aarde leidt tot meer hittegolven. Zowel de lengte als de frequentie van hittegolven zijn sinds 1950 wereldwijd toegenomen vooral in Europa, Azië en Australië. Gemiddeld werd het in 2023 in de zomer op aarde 16,77 oC, dat is maar liefst 0,83 graden boven het gemiddelde over de periode in 1991-2020 Volkskrant].
Europa. De verschillende hittegolven die in de zomer van 2003, 2015, 2018, 2019 en 2022 in Europa optraden, kostte aan veel mensen het leven ook in Nederland. In 2019 heersten er in Europa verschillende hittegolven waarbij de temperaturen opliepen tot ruim boven de 40 graden. De duur en de intensiteit van de hittegolven waren ongebruikelijk. In 2021 heerste er een hittegolf het noordoostelijke gebied rond de Middellandse zee met temperaturen tot bijna 50 graden. De hitte leidde tot bosbranden en grote economische schade. De winter van 2021/2022 in Europa was zeer zacht, met veel hogere temperaturen dan normaal. In de hooggelegen gebieden viel de neerslag vooral in de vorm van regen in plaats van sneeuw. Al in mei 2022 onderging zuidelijk Spanje de eerste hittegolf, erg vroeg voor de tijd van het jaar. In de steden klom het kwik tot boven de 40 oC. Tijdens extreme hittegolven in de zomer van 2022 brak de temperatuur, in grote delen van Europa, record na record. De hitte had veel bosbranden tot gevolg. In Zuid-Frankrijk heerste in augustus 2023 een hittegolf met temperaturen tot wel 43 oC. Dat zijn temperaturen die 10 graden hoger liggen dan normaal. Zeer hoge temperaturen traden op in Sicilië 48,2 oC, op Sardinië 48 oC en in Griekenland 46 oC [Volkskrant], [IPCC].
Noord Amerika. In de zomer van 2019 werd het 32oC in Anchorage in Alaska, een nieuw record. In 2021 onderging het westen van Canada een hittegolf met temperaturen tot bijna 50 graden. De temperatuur van 49,6 oC in het Canadese dorp Lytton was een absurd hitterecord. Zonder klimaatverandering was de hittegolf in het westen van Canada nagenoeg onmogelijk. De opwarming van de aarde moet de kans erop een keer of 150 hebben vergroot. De hittegolf kostte honderden mensen het leven, bosbranden richtte een enorme schade aan. In 2022 heerste er een zware hittegolf in de Verenigde Staten [Volkskrant], [IPCC].
Azië en de Oceanië. In 2020 was het in de plaats Verkhoyansk in Rusland, vlak bij de poolcirkel 38oC, normaal is het daar 20oC. In 2022 heersten er hittegolven in Pakistan, India en China waardoor miljoenen mensen werden getroffen. In India en Pakistan liepen de temperaturen plaatselijk op tot boven de 50 oC [Volkskrant], [IPCC].
Noordpool. In het Noordpoolgebied stijgt de temperatuur de laatste 100 jaar gemiddeld twee tot drie keer zo snel als in de rest van de wereld [Volkskrant], [IPCC].
Droogte
Lijden sommige regio's op aarde aan de gevolgen van hevige regenval, in andere delen van de wereld zijn er lange perioden van extreme droogte. Hittegolven gaan vaak ook gepaard met droogte, door de warmte verdampt het water sneller en droogt de grond uit.
Europa. In 2022 was het in heel Europa uitzonderlijk droog. Dat de droogte zo extreem en zo wijd verspreid was over het continent was uitzonderlijk. Het leidde onder andere tot talloze bosbranden met dodelijke slachtoffers en grote economische schade. In heel Europa verbrandde een half miljoen hectare bos. De droogte had nadelige economische gevolgen voor de landbouw, de energievoorziening, de scheepvaart en het toerisme. Veel campings moesten worden ontruimd. Ook de natuur had onder de droogte te lijden [Volkskrant].
Afrika. In de hoorn van Afrika houdt een droogte al twee jaar de landen in die regio in zijn greep. De droogte is de ergste in 40 jaar. Het aantal mensen dat met hongersnood wordt bedreigd, is toegenomen tot 23 miljoen [Volkskrant].
Noord Amerika. Door het stijgen van de temperatuur is er meer onweer boven de noordelijke bossen van Canada en Alaska. Daardoor komen er vaker bosbranden voor. In Californië hebben de afgelopen jaren verwoestende bosbranden gewoed als gevolg van de droogte door klimaatverandering. De bosbranden in 2018 waren de meest schadelijke in de geschiedenis van de staat. Er vielen tientallen slachtoffers. In 2021 woedden er hevige bosbranden in Oregon (Verenigde Staten) en in het westen van Canada. In Canada ontstonden, door de hitte, de droogte en hoge windsnelheden grote bosbranden. Een heel dorp werd door de bosbranden vernietigd. Het extreme weer kostte honderden mensen het leven. Ook in 2022 ook uitzonderlijk droog in de Verenigde Staten. Het grote zoutmeer bij Salt Lake City droogt op. Het sediment, met hoge concentraties giftige afvalstoffen, wordt nu als gifwolken de stad ingeblazen, met ziekten tot gevolg [IPCC], [Volkskrant].
Azië en de Oceanië. Terwijl in 2019 het noordoosten van Australië overstroomde was het in het zuiden en oosten van Australië uitzonderlijk droog. Deze langdurige droogte, de hoge temperaturen en veel wind leidde in 2019/2020 tot hevige bosbranden die nauwelijks onder controle waren te krijgen en maanden aanhielden. Tientallen mensen kwamen in de vlammen om, duizenden gebouwen werden verbrand en twaalf miljoen hectare bos werd verwoest. In het oosten van het land verbrandde 20 procent van de loofbossen, een gebied bijna zo groot als Engeland. In 2021 woedden er hevige bosbranden in Siberië. In China was het in 2022 uitzonderlijk droog [Volkskrant].
Regenval
Het is vrijwel zeker dat de intensiteit en de frequentie van hevige regenval is toegenomen in delen van de wereld als gevolg van klimaatverandering. De heviger regenval leidt tot overstromingen, bodemerosie en aardverschuivingen in gebieden op aarde. In andere gebieden, vooral in sommige tropische en subtropische regio's, zijn er langere en intensere perioden van droogte. De landbouw en veeteelt kan, naast de gevolgen van hogere temperaturen, te lijden krijgen van te veel of juist te weinig water, vooral in tropische en subtropische gebieden. Is het op sommige plaatsen op aarde droog, in andere gebieden is er zware regenval gevolgd door overstromingen. Het is waarschijnlijk dat de intensiteit en de frequentie van hevige regenval is toegenomen in Noord- en Zuid-Amerika en Europa. De regenval neemt ook toe omdat orkanen zich trager verplaatsen. Hierdoor neemt de hoeveelheid regen plaatselijk toe doordat het langduriger blijft regenen. Een voorbeeld hiervan is de orkaan Harvey die in augustus 2017 drie dagen boven Houston bleef hangen, wat tot hoge waterstanden en overstromingen leidde [Volkskrant] [IPCC].
Europa. In 2018 en 2019 werden het zuiden van Frankrijk en in 2019 het noorden van Italië geteisterd door hevige regenval met overstromingen tot gevolg. Er vielen doden en de toeristenindustrie werd getroffen. In 2021 veroorzaakte hevige regenval overstromingen in het stroomgebied van de Maas, de Geul, de Ahr, de Ruhr en de Erft. Zuid-Limburg, het noordoosten van België en het westen van Duitsland bij Keulen, werden zwaar getroffen. In België en Duitsland vielen veel slachtoffers. De overstromingen leidde tot een met aanzienlijke schade. In Nederland viel er in 2022, in het kielzog van drie stormen, veel regen die leidden tot hoge waterstanden en tot overlast. Verschillende stormvloedkeringen werden gesloten. De zomer van 2023 kenmerkte zich door weersextremen in de vorm van hevige regens in Slovenië, Kroatië en Oostenrijk. De zomerstorm Hans, met hevige regenval, zorgde voor aardverschuivingen en overstromingen in Noorwegen en Zweden. In Noord Italië vielen er hagelstenen tot wel 19 cm groot. De extremen worden extremer door klimaatverandering [Volkskrant].
Afrika. Het oosten van Afrika kampte in 2019 met zware regenval door de cycloon Idai, die miljoenen mensen trof. In 2022 viel, in Zuid-Afrika en Nigeria, extreem veel regen met overstromingen tot gevolg, die tot honderden doden leidden [Volkskrant].
Azië. In Azië is er een trend naar heviger regenval. In 2020 viel in Bhutan, Bangladesh, Noordoost-India, Myanmar en Nepal meer dan 200 mm regen in 24 uur. Vooral in Bangladesh was de schade groot. Minstens 90 mensen kwamen om het leven. Ook in 2020 werd Japan getroffen door ongekend noodweer met hevige slagregens. Er vielen meer dan 58 doden, meer dan 200 duizend mensen moesten worden geëvacueerd. China kampte in 2020 met de hevigste regenval in 30 jaar. Meer dan 400 rivieren, in vrijwel het hele land, overstroomden. Meer dan 141 mensen kwamen om, miljoenen mensen moesten vluchten naar hoger gelegen gebieden. India, Pakistan en Afghanistan werden in 2022 getroffen door zware moessonregens. Rivieren traden buiten hun oevers. De overstromingen zette een derde deel van Pakistan onder water. Miljoen mensen werden getroffen, er vielen veel doden. Huizen werden verwoest, bruggen weggespoeld, wegen zwaar beschadigd en een deel van de oogst werd vernietigd. In Indonesië werd het noorden van Sumatra, in 2022, getroffen door hevige regenval. Meerdere rivieren traden buiten hun oevers [Volkskrant].
Australië. In Australië kampten het noordoosten (2019), het gebied rond Sydney (2021) en het oosten (2022) met de hevigste regenval en de zwaarste overstromingen in jaren. Tienduizenden woningen kwamen onder water te staan, tienduizenden mensen moesten hun woningen verlaten en tienduizenden woningen zaten zonder stroom. Er vielen tientallen doden [Volkskrant]. /p>
Zware stormen
Europa. In 2022 werden Nederland en omringende landen vijf dagen op rij geteisterd door drie stormen; Dudley, Eunice en Franklin. Eunice was de heftigste storm in vier jaar tijd. Er vielen in totaal 15 doden waaronder vier in Nederland. Daarnaast raakten meerdere mensen zwaargewond [Volkskrant].
Afrika. De cycloon Idai heeft in 2019 grote verwoestingen aangericht in Mozambique, Malawi en Zimbabwe. Er vielen naar schatting meer dan duizend doden, honderdduizend mensen verloren hun woning en andere bezittingen [Volkskrant].
Noord Amerika en de Cariben. De orkanen boven de Noord-Atlantische oceaan zijn sinds 1970 in aantal en hevigheid toegenomen. In de Verenigde Staten werd in 2005 het orkaanrecord verbroken. Het land werd in dat jaar getroffen door 27 orkanen waaronder de orkaan Katrina. In 2020 werd het orkaanrecord opnieuw gebroken, er raasden 30 orkanen over de Atlantische Oceaan richting Midden- en Noord-Amerika. In de afgelopen jaren werden de Verenigde Staten getroffen door de orkaan Irene (2011), de superstorm Sandy (2012) en de orkanen Matthew (2016), Harvey (2017), Irma (2017), Florence (2018), Michael (2018), Dorian (2019), Ida (2021) en Ian (2022). Al deze orkanen hadden ernstige gevolgen voor de mensen ter plaatse. Er waren veel slachtoffers te betreuren. De orkanen leidde tot aanzienlijke schade door zware windstoten, hevigere regenval en de daarmee gepaard gaande overstromingen en aardverschuivingen. De totale schade liep in de tientallen miljarden dollars. Orkanen troffen in 2016 Haïti en in 2017 de bovenwindse eilanden, waaronder Sint Maarten. De zware stormen leidde tot veel slachtoffers en een aanzienlijke materiële schade [Volkskrant].
Azië. De cycloon Fani, die in 2019 India trof, was de zwaarste orkaan van de laatste 20 jaar en ging gepaard met overvloedige regenval en stormvloeden. Krachtige tyfonen troffen in 2012, 2013, 2016, 2018, 2021 en 2022 de Filipijnen, in 2015 het eilandenrijk Vanuatu in de Grote Oceaan. De tyfoon Jebi in 2017 was een van de krachtigste stormen in Japan van de laatste dertig jaar, met dodelijke slachtoffers en grote materiële schade tot gevolg. Ze werd in 2019 overtroffen door de tyfoon Hagibis die de zwaarste tyfoon was in zestig jaar. De tyfoon ging gepaard met enorme hoeveelheden regen met overstromingen tot gevolg. De tyfoon leidde dodelijke slachtoffers en veroorzaakte veel schade [Volkskrant]
Klimaatverandering
Al dit extreme weer had ernstige gevolgen voor de mensen die getroffen werden door dit weer. Het rapport 'Climate Change Impacts in the United States' van de Amerikaanse overheid, verschenen in 2014, opgesteld door onafhankelijke wetenschappers, wordt geconcludeerd dat de recent optredende hittegolven, droogten en hevige stortregens in de Verenigde Staten een direct gevolg zijn van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. De gevolgen zijn bosbranden door droogte enerzijds en overstromingen door hevige slagregens anderzijds. Vastgesteld is dat de neerslaghoeveelheden in de vorm van slagregens in het noordoosten van de Verenigde Staten de laatste 50 jaar met 70% zijn toegenomen. De kans op extreme hitte is verdubbeld. Vooral in Texas en Oklahoma was het in 2011 zeer heet [U.S. National Climate Assessment], [Volkskrant].
Verwachtte ontwikkeling van extreem weer
Voor de komende jaren voorspellen de klimaatmodellen dat de hierboven genoemde trends door zullen zetten. Met elke extra toename van de opwarming van de aarde worden de veranderingen in de extremen groter. Indien geen maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken zal extreem weer meer voorkomen. Elke extra 0,5oC opwarming van de aarde veroorzaakt bijvoorbeeld een duidelijk waarneembare toename van de intensiteit en frequentie van hete extremen, met inbegrip van hittegolven en zware regenval. Het is ook zeer waarschijnlijk dat de intensiteit en de frequentie van hevige regenval op de hogere breedtegraden en in de natte tropische gebieden zal toenemen. Waarneembare veranderingen in intensiteit en frequentie van droogten, waarbij meer regio's een toename dan afname vertonen, zullen in sommige regio's te zien zijn, voor elke extra 0,5oC opwarming van de aarde. De intensiteit van tropische cyclonen zal zich versterken met hogere windsnelheden en heviger regenval. Bij een extra opwarming van de aarde zullen er steeds meer extreme gebeurtenissen plaatsvinden, die ongekend zijn en tot nu toe niet zijn waargenomen, zelfs als de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5oC [IPCC].
Verschillende landen ontwikkelen plannen om zich te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. De Marshalleilanden bouwen zeeweringen rond de grootste eilanden om die tegen de zeespiegelstijging en stormvloeden te beschermen. Bangladesh ontwikkelt een eigen deltaplan om de kuststreken te beschermen tegen het wassende water, tegen de erosie en tegen de verzilting [IPCC], [Volkskrant].